Voor de Wiardi Beckman Stichting schreven Rodrigo Fernandez, bestuurslid van SOC21 en Angela Wigger, lid van onze Adviesraad, een stevige analyse van de huidige crisis en een schets van wat Links daarmee aan moet.

Zij zien parallellen met de nadagen van het klassieke laissez-faire.

 “We bevinden ons in een kwalitatief nieuwe historische fase, maar we zien wel overeenkomsten tussen de huidige fase en het monopoliekapitalisme van toen. We lijken ons wederom in een historische schemerzone te bevinden, gekenmerkt door opkomend fascisme, groeiende geopolitieke spanningen en de terugkeer van realpolitik.”

Het neoliberalisme was een antwoord op het einde van de “gouden tijd” van het kapitalisme na de Tweede Wereldoorlog.

Zo hebben talloze verdragen, gericht op het weghalen van handelsbelemmeringen, het beschermen van investeringen en het verankeren van het recht op vrije concurrentie (en hiermee het recht om zich in nieuwe markten te vestigen), de expansie van het kapitalisme naar nieuwe gebieden mogelijk gemaakt. Industriële productie werd verlegd naar plekken waar arbeid goedkoop, volgzaam en ongereguleerd was, de belastingen laag waren en milieunormen niet bestonden.

“Daarnaast heeft het neoliberale beleid voor een verdieping van kapitalistische logica’s gezorgd door telkens nieuwe sociale domeinen te commodificeren en hiermee te openen voor winstgevende accumulatie-strategieën. Het overhevelen van gemeenschappelijke goederen naar privé-eigendom door privatiseringsgolven (zoals de spoorwegen en nutsbedrijven) en het terugdraaien van verzorgingsstaten in de naam van vrije concurrentie zijn hier voorbeelden van. En met het dereguleren van financiële markten en het versoepelen van kredietvoorwaarden, naast een monetaire focus om de inflatie laag te houden, werden de deuren voor een schuldgedreven accumulatieregime geopend.”

Sinds de crisis van 2008 weten we dat deze oplossingen op hun grenzen stuiten. De financialisering die enorm versneld is lost dat niet op. Integendeel.

“De parasitaire uitholling van niet-financiële bedrijven door aandeelhouders, de stijgende waarde van financiële activa ten koste van de operationele activiteiten, het krimpende aandeel van de lonen, en de alsmaar groeiende schulden zijn de centrale kenmerken van wat Gramsci een organische crisis van het kapitalisme noemde, een crisis die de huidige maatschappelijke machtsverhoudingen nog verder in onbalans brengt.”

Een diepgaande systeemverandering is nodig. Maar dat betekent niet dat er simpele blauwdrukken kunnen worden toegepast. Of de PvdA aan deze systeemverandering kan bijdragen valt te bezien.

“De politieke koers van de PvdA van de afgelopen vier decennia geeft weinig hoop, maar we ruilen ons pessimisme van het intellect graag in voor het optimisme van de wil. Echter, zonder zelfreflectie en afstand nemen van de neoliberale bezuinigingspolitiek van Jeroen Dijsselbloem of het belastingparadijs van Wim Kok en Willem Vermeend, zal de reveille niet levensvatbaar zijn.” 

Lees hier het hele artikel op de site van de Wiardi Beckman Stichting.

DE NOODZAAK VAN EEN RADICAAL LINKS ANTWOORD OP HET NEOLIBERALE KAPITALISME